Durum Analizi

Hazırlık sürecinin bitirilmesinden sonra stratejik plânlama süreci başlatılacaktır. Planlama yapılmasında ilk aşama durum analizi yapılmasıdır. Durum analizi ile kişinin “kimim?”, “neredeyim?” sorusuna verdiği cevaptır.


Kişinin geleceğe yönelik amaç, hedef ve stratejiler geliştirebilmesi için öncelikle, mevcut durumda hangi kaynaklara sahip olduğunu ya da hangi yönlerinin eksik olduğunu, kendisinin kontrolü dışındaki olumlu ya da olumsuz gelişmeleri değerlendirmesi gerekir. Bu bağlamda analiz, kişinin kendisini ve çevresini daha iyi tanımasına yardımcı olarak stratejik plânın sonraki aşamalarından daha sağlıklı sonuçlar elde edilmesini sağlayacaktır.

Durum analizi kapsamında genel olarak aşağıdaki değerlendirmeler yapılır:

Özgeçmiş.
Kişinin doğumundan bu gününe gelinceye kadar, yaşamının önemli noktalarını vurgulayacak şekilde öz tarihini ortaya koyması sürecidir. Yaşamındaki önemli başarılar, başarısızlıklar, kritik aşamalar, önemli yapısal dönüşümler analitik bir bakış açısıyla değerlendirilir.

Sorumluluk Analizi.
Kişinin bireysel, toplumsal, yasal yükümlülükleri ve sorumluluklarını analiz ettiği süreçtir. Bu analizin sonunda kişinin kendisine, kendisi dışındaki kişi ve kurumlara karşı yükümlülüklerinin bir listesi ortaya çıkacaktır. Bu aşamada ulaşılan liste, daha sonraki aşamada kişinin faaliyet alanlarını belirlemesinde ve misyonunun oluşturulmasında önem kazanacaktır.

Yaşam ve Faaliyet Analizi.
Kişinin meşguliyetleri, faaliyet alanları, görev ve sorumluluklarının belirlenmesi sürecidir. Sorumluluk analizinin sonuçlarından yararlanılarak kişinin faaliyetlerinin sonuçlarını bir tablolaştırarak belirlemesidir. Belirlenen faaliyet alanları, stratejik plânlama sürecinin daha sonraki aşamalarında dikkate alınır. Ayrıca, paydaşların görüş ve önerileri alınırken, bu aşamada belirlenen faaliyet alanları bazında çalışmalar yürütülebilir.

Paydaş Analizi.
Kişinin faaliyetlerinden olumlu/olumsuz yönde etkilenenlerin, kişiyle yakından ilgisi olanların analizi bu aşamada yapılacaktır. Kişinin etkileşim içinde olduğu tarafların görüşlerinin dikkate alması, katılımcılığı sağlaması kişisel stratejik plânlamanın temel unsurlarından biridir. Kişinin çevresi ile uyumunu kurması iç tutarlılığını sağlamasında, çevresiyle barış içinde olması da iç barışını korumasında önem taşır.

Paydaşlar, yakın ve uzak paydaşlar olarak sınıflandırılabilir. Yakın Paydaşlar, kişiyi yakından etkileyen kişilerden oluşur. Bunlar kişinin aile üyeleri, diğer yakın akrabaları, yakın arkadaşları, iş yerindeki üstleri, yakın çalışma arkadaşları gibi kişileri ifade eder, Uzak Paydaşlar, kişinin yakın çevresinde olmamakla birlikte onun davranışlarından etkilenen ve etkileyen kişilerden oluşan çevredir.

Paydaş Analizinin Amaçları şöyle sıralanabilir:
(1) Paydaşların görüş ve beklentilerinin tespit edilmesi,
(2) Kişinin faaliyetlerinin etkin bir şekilde gerçekleştirilmesine engel oluşturabilecek unsurların saptanması ve bunların giderilmesi için stratejiler oluşturulması,
(3) Paydaşların birbirleriyle olan ilişkilerinin ve olası çıkar çatışmalarının tespit edilmesi,
(4) Paydaşların kişi hakkındaki görüşlerinin alınmasıyla kişinin güçlü ve zayıf yönleri hakkında fikir edinmesi,
(5) Paydaşların hangi aşamada katkı sağlayacağının tespit edilmesi,
(6) Paydaşların görüş, öneri ve beklentilerinin stratejik plânlama sürecine dâhil edilmesiyle plânın uygulanma şansının artması.

Paydaş Analizinin Aşamaları:

(1) Paydaşların Tespiti. Kişinin yaşam ve faaliyetleriyle ilgisi olan, yönlendiren, etkilenen ve etkileyenlerin kim oldukları soruları sorularak tespit yapılabilir. Paydaşları özellik, beklenti ve önemlerine göre gruplandırmak ve neden paydaş olduklarını belirlemek kolaylık sağlayacaktır.
(2) Paydaşların Önceliklendirilmesi. Belirlenen paydaşların tümü ile iletişim kurulması mümkün olmayabileceğinden, paydaşların önceliklendirilmesi gerekir. Paydaşların önceliklendirilmesinde dikkate alınacak hususlar; paydaşın kişinin yaşamını etkileme gücü ile kişinin yaşamından etkilenme derecesidir.
(3) Paydaşların Değerlendirilmesi. Önceliklendirilen paydaşlar bu aşamada kapsamlı olarak değerlendirilir. Paydaşlar değerlendirilirken, kişinin hangi faaliyeti ile ilgili olduğu, kişiden beklentilerinin neler olduğu, kişinin yaşamını ve faaliyetlerini ne şekilde etkilediği, etkileme gücü, ne şekilde etkilenmediği tespit edilir
(4) Görüş Ve Önerilerinin Alınması ve Değerlendirilmesi. Paydaş görüşleri alınırken; kişinin paydaş ile olan ilişkisine göre bir yöne belirlemesi uygun olacaktır. Çok yakın olunan kişilerden yazılı ve ayrıntılı görüş alınabilir, buna karşılık daha uzak kişilerle görüşme yapmak, onların görüş ve düşüncelerini sözlü olarak öğrenip, daha sonra yazıya dökmek uygun olabilir. Paydaşlardan cevabı alınacak sorular şunlar olmalıdır: Kişinin olumlu ve olumsuz yönleri nelerdir, geliştirilmesi gereken tarafları nelerdir, hangi faaliyetleri önemlidir, kişiden beklentileri nasıldır?

İç analiz
Kişinin kişilik yapısının, potansiyellerinin, mali kaynaklarının, kişisel kültürünün, yetenek düzeyinin vb. analizidir. GZFT (Güçlü Yönler, Zayıf Yönler, Fırsatlar ve Tehditler) analizi burada kullanılabilir. Genel anlamda GZFT, kişinin kendisinin ve kendisini etkileyen koşulların sistematik olarak incelendiği bir yöntemdir. Bu kapsamda, kişinin güçlü ve zayıf yönleri ile kişi dışında oluşabilecek fırsatlar ve tehditler belirlenir. Bu analiz kişisel stratejik plânlama sürecinin diğer aşamalarına temel teşkil eder.

İç analiz, kişinin mevcut durumunu ve geleceğini etkileyebilecek, iç ortamdan kaynaklanan ve kişinin kontrol edebildiği koşulların ve eğilimlerin incelenerek güçlü ve zayıf yönlerin belirlenmesi ve değerlendirilmesidir. Güçlü yönler kişinin amaçlarına ulaşması için yararlanılabileceği olumlu hususlardır. Zayıf yönler ise kişinin başarılı olmasına engel teşkil edebilecek eksiklikler, diğer bir ifadeyle, aşılması gereken olumsuz hususlardır. Belirlenecek güçlü yönler kişinin hedeflerine, zayıf yönler ise kişinin alacağı tedbirlere ışık tutacaktır.

Çevre analizi
Kişinin yaşadığı ortamın ve dış koşulların analizidir. Çevre analizi, kişinin kontrolü dışındaki koşulların ve eğilimlerin incelenerek, kişi için kritik olan fırsat ve tehditlerin belirlenmesidir. Fırsatlar, kişinin kontrolü dışında gerçekleşen ve kişiye avantaj sağlaması muhtemel olan etkenler ya da durumlardır. Tehditler ise, kişinin kontrolü dışında gerçekleşen, olumsuz etkilerinin engellenmesi veya sınırlandırılması gereken unsurlardır.
Çevre analizinde; kişiyi etkileyebilecek dışsal değişimler ve eğilimler değerlendirilir. Analiz kapsamında, ekonomik, sosyal, demografik, kültürel, politik, çevresel, teknolojik ve rekabete yönelik etkenlerin belirlenmesi gerekir.