Geleceğe Bakış

Bu aşamada, kişisel misyon ve vizyonun, temel değerler, amaçlar, hedefler ve stratejiler belirlenecektir. Misyon, vizyon ve ilkelerin oluşturulması sonucunda, kişinin varması istenen noktaya nasıl bir çerçeve içinde ulaşılacağı amaç ve hedeflerin belirlenmesi ile ortaya çıkar. Bu nedenle, misyon, vizyon ve ilkelerin doğru şekilde ifade edilmesi stratejik plânın başarısı üzerinde belirleyici bir rol oynayacaktır.

Misyon Bildirimi

Stratejik plân dokümanının diğer kısımlarına temel oluşturan, kişinin tüm yaşamını kavrayan bir genel ifade olarak misyon kavramı, bir kişinin varlık sebebidir. Kişinin ne yaptığını, nasıl yaptığını ve kimin için yaptığını açıkça ifade eder. Misyon bildirimi ile kişi, varoluş nedenini, kimlerle ve kimler için yaşadığını, görevlerini ve faaliyet çerçevesini ortaya koyar.

Vizyon Bildirimi

Kişinin uzak gelecekte nerede olmak istediğinin, ulaşılabilir ideallerinin teşvik edici bir ifadesidir. Kişinin farklı iş ve uğraşları arasında kaybolmasını, faaliyetlerinin arasında bir uyum sağlamasına hizmet eder. Vizyon bildirimi kişinin ulaşmayı arzu ettiği gelecektir.

Kişinin geleceğe olan inancını kuvvetlendirmeli, onu heyecanlandırmalı, karşısına çıkan sorunlarla mücadelesinde ona bir kutup yıldızı gibi destek ve yol gösterici olmalıdır. Vizyon bildirimi ile kişinin ideal geleceğinin nasıl olacağı, kendisi ve çevresi tarafından nasıl algılanmak istediği, nasıl bir gelecek öngördüğü soruları cevap bulmalıdır.

Temel Değerler

Kişinin ilkeleri ve davranış kuralları ile yaşama bakışını, yaşam felsefesini, inançlarını ifade eder. Stratejik planlama yapılırken kişinin temel değerlerini belirlemesi, su yüzüne çıkarması önemlidir, çünkü kişinin vizyon, misyonu bu temel değerlerinden yola çıkılarak belirleyecek, kararları, seçimleri, stratejileri tümüyle bu temel ilkelere dayanacaktır. Kişi değerlerine uygun olmayan bir yaşantı içinde olursa, bunun psikolojik ve fizyolojik olumlu tesirleri altında kalır. Kişi temel değerlerine uygun olarak yaşadığı müddetçe kendini mutlu hisseder ve potansiyelini yaşama geçirebilir.

Temel değerler, kişinin ilkelerini, inançlarını açık ve kesin bir dille ortaya koymalı, kişinin vizyonunu gerçekleştirmesini sağlayacak sistem ve süreçleri desteklemelidir.

Temel değerler; kişinin kendine karşı olan tutum ve davranışlarına, diğer kişilere karşı olan tutum ve davranışlarına, karşısına çıkan olaylarla ilgili olarak karar alma, seçim yapma ve davranışlarına ilişkin olabilir. Temel değerlerin belirlenmesi ile cevaplanacak sorular şunlardır: Kişinin yaşam felsefesi nedir, kişinin davranış ve tutumlarına temel teşkil eden ilkeleri, standartları ve idealleri nelerdir?

Amaçlar

Amaçlar, kişinin davranışları, tutumları ile elde edilecek, ulaşmayı hedeflediği sonuçları ifade eder. Kişinin amaçları, misyonunu gerçekleştirmesine katkıda bulunmalı, misyon, vizyon ve temel değerlerle uyumlu olmalı, iddialı, ama gerçekçi ve ulaşılabilir olmalı, ulaşılmak istenen sonuçları açık bir şekilde ifade etmeli, ancak bunlara nasıl ulaşılacağını ayrıntılı olarak açıklamamalı, hedefler için bir çerçeve çizmeli, durum analizi sonuçlarına göre şekillenmeli, orta vadeli bir zaman dilimini kapsamalı, önemli dışsal değişiklikler olmadığı sürece değiştirilmemelidir. Amaçların belirlenmesiyle; kişinin misyonunu yerine getirmek için neler yapması gerektiği, orta vadede neleri başarmayı amaçladığı, faaliyetlerinin dış çevre ile uyumlu olup olmadığı, uyum yoksa nelerin değiştirilmesi gerektiği soruları cevaplanır

Hedefler

Kişisel hedefler, kişisel amaçların gerçekleştirilebilmesine yönelik özellikli ve ölçülebilir alt amaçlardır. Ulaşılması öngörülen çıktı ve sonuçların tanımlanmış bir zaman dilimi içinde nitelik ve nicelik olarak ifadesi olan hedeflerin miktar, maliyet, kalite ve zaman cinsinden ifade edilebilir olması gerekmektedir. Bir amacı gerçekleştirmeye yönelik olarak birden fazla hedef belirlenebilir.

Hedefler sebeplere değil sonuca dönük olmalı, zaman bağlantısı kurulmuş, ölçülebilir, açık ve anlaşılabilir ayrıntıda olmalı, iddialı olmakla birlikte mümkün de olmalıdır.

Hedefler şu soruların cevabını vermelidir: Hedefler, kişinin misyon, vizyon, temel değerler ve amaçları ile tutarlı mı, hangi özellikli sonuçlara ulaşmaya çalışılıyor, sonucu etkileyen etkenler nelerdir, bir amaca ilişkin hedeflerin tümü gerçekleştirildiğinde o amaca ne ölçüde ulaşılabiliyor, istenilen sonuçlara ne kadar zamanda ulaşılabilir, bu hedeflere ulaşmak için sağlanan gelişme nasıl ölçülür, ölçme için hangi verilerin ne şekilde temin edilmesi gerekir, kıyas noktaları nelerdir, ne kadar gelişme sağlanabilir?

Performans Göstergeleri

Performans göstergeleri gerçekleşen sonuçların önceden belirlenen hedefe ne ölçüde ulaşıldığının ortaya konulmasında kullanılır. Hedeflerin ölçülebilir olarak ifade edilemediği durumlarda stratejik plânda hedefe yönelik performans göstergelerine yer verilmesi gereklidir. Bir performans göstergesi, ölçülebilirliğin sağlanması bakımından miktar, zaman, kalite veya maliyet cinsinden ifade edilir.

Performans göstergeleri girdi, çıktı, verimlilik, sonuç ve kalite göstergeleri olarak sınıflandırılır.

Girdi: Bir sonucun elde edilebilmesi için gereken fiziksel ve mali kaynaklardır. Girdi göstergeleri, ölçmeye esas olan başlangıç durumunu yansıtırlar. Örneğin üniversite sınavına hazırlanan bir öğrencinin sahip olması gereken sınava hazırlık kitabı miktarı, okuması gereken sayfa sayısı.

Çıktı: Tutum ve davranışın, elde edilen sonuçların miktarıdır. Çıktı göstergeleri, sonuçların niceliği konusunda bilgi vermesine rağmen, sonuçlara ulaşılıp ulaşılmadığı veya üretilen mal veya hizmetin kalitesi ve üretim sürecinin etkinliği konusunda tek başına açıklayıcı değildir. Örneğin üniversite sınavına hazırlanan bir öğrencinin çözdüğü test sorusu sayısı.

Verimlilik: Birim çıktı başına girdi veya maliyettir. Girdiler ile çıktılar arasındaki ilişkiyi gösterir. Örneğin üniversite sınavına hazırlanan bir öğrencinin doğru çözdüğü test sorusu başına çalışmayla geçirdiği zaman.

Sonuç: Sonuç göstergeleri, elde edilen çıktıların, amaç ve hedeflerin gerçekleştirilmesinde nasıl ve ne ölçüde başarılı olduklarını gösterirler. Hedeflenen sonuçlara ulaşmadaki başarı seviyesi etkililik ile ifade edilmektedir. Sonuç göstergeleri amaç ve hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığını ortaya koymaları bakımından en önemli performans göstergeleridir. Örneğin üniversite sınavına giren öğrencinin arzu ettiği sayıda soru çözüp çözemediği, sınavda aldığı puan.

Kalite: Kişinin ve çevresindeki insanların beklentilerinin karşılanmasında ulaşılan düzeydir. Güvenilirlik, doğruluk, davranış biçimi, duyarlılık ve bütünlük gibi ölçülerdir. Örneğin üniversite sınavında aldığı puanla yerleştiği bölümden dolayı duyulan mutluluk, sınava hazırlanırken elde edilen bilgiler ile genel kültürünü ilerletme gibi.

Stratejiler

Stratejiler, kişinin amaç ve hedeflerine nasıl ulaşılacağını gösteren kararlar bütünüdür. Etkili stratejiler olmaksızın amaç ve hedeflere ulaşmak mümkün değildir. Stratejiler belirlenirken kişi, kaynaklarını ve farklı alanlardaki yeteneklerini göz önünde bulundurmalıdır.

Strateji ve hedeflerin karşılıklı uyumu kontrol edilmelidir. Kişisel stratejiler oluşturulurken kullanılabilecek yöntemlerden biri “Kritik Sorular Yöntemi”dir. Kritik sorular yöntemi ile amaç ve hedeflere ulaşmada karşılaşılan sorunlar belirlenip bu sorunları en aza indirgemeye yönelik stratejiler geliştirilebilir. Ayrıca GZFT analizinde ortaya konan kuruluşun güçlü (G) ve zayıf yönleri (Z), dış çevreden kaynaklanan fırsatlar (F) ve tehditler (T) strateji üretmede kullanılabilir. Bu yöntemle aşağıda belirtilen alternatif stratejiler geliştirilebilir.

ZT Stratejileri : Zayıf yönler ve tehditlerin olumsuz etkilerini en aza indirgemeye yöneliktir.

ZF Stratejileri : Kişinin zayıf yönlerinin olumsuz etkilerini en aza indirgerken fırsatların olası olumlu etkilerinden azami düzeyde yararlanmaya yöneliktir. Dış fırsatlardan yararlanarak mevcut zayıf yönleri giderecek stratejiler oluşturulabilir.

GT Stratejileri : Dış çevredeki tehditlerin olumsuz etkilerini, kişinin güçlü yönlerini kullanarak en aza indirgemeye yöneliktir.

GF Stratejileri : Kişinin hem güçlü yönlerini hem de dış çevrenin sunduğu fırsatların olumlu etkilerinden azami düzeyde faydalanmaya yönelik olarak geliştirilen stratejilerdir. Söz konusu stratejiler, Kuruluşun güçlü yönleri kullanılarak dış fırsatlardan maksimum düzeyde yararlanmayı mümkün kılar.

Stratejilerin oluşturulması için; amaç ve hedeflere ulaşmak için neler yapılabilir, Olası sorunlar nelerdir ve bu sorunları nasıl aşabiliriz, amaç ve hedeflere ulaşmak için izlenebilecek alternatif yol ve yöntemler nelerdir, alternatiflerin maliyetleri, olumlu, olumsuz yönleri nelerdir? Soruları cevaplandırılmalıdır.