Stratejik Yönetim

Stratejik yönetim; örgütün başarıya ulaşması için yönetim, pazarlama, finansman/muhasebe, üretim faaliyetleri, araştırma geliştirme ve bilgi-işlem sistemleri arasındaki bütünleşmeye odaklanmıştır. Bu süreç stratejik analiz, strateji biçimlendirilmesi ve strateji uygulaması faaliyetlerini içerir (Yüzbaşıoğlu, 2004: 389). Stratejik yönetim süreci, üst kademelerden başlayarak alt kademelere doğru hareket eder (Güçlü 2003: 76).

Stratejik yönetim süreci; “neredeyiz?”, “nereye ulaşmak istiyoruz?”, “gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz?”, “başarımızı nasıl takip eder ve değerlendiririz?” sorularına verilen cevaplardan oluşmaktadır. İlk adımda durum analizi yapılmakta, ikinci adımda misyon, vizyon, ilkeler, amaç ve hedefler, üçüncü adımda stratejiler, faaliyetler ve projeler belirlenmekte, son adımda ise izleme, performansı ölçme ve değerlendirme yapılmaktadır(DPT, 2006a: 5).

Stratejik yönetim sürecinin; örgütün amaçlarına ulaşabilmesi için stratejik planlama yapılması, stratejilerin uygulanması, faaliyetlerin yönetimin amaçlarıyla uygunluğunun stratejik denetimi olarak üç ana aşamadan oluştuğu ifade edilmektedir (Söyler, 2007:105).

Stratejik Planlama

Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından çıkarılan Kamu İdarelerinde Stratejik Plânlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 4. maddesinin (d) bendinde stratejik plan, “Kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını içeren plân” olarak tanımlanmıştır.

Planlı hizmet sunumu, politika geliştirme, belirlenen politikaları somut iş programlarına ve bütçelere dayandırma, uygulamayı etkili bir biçimde izleme ve değerlendirmeye yönelik temel bir araç (Songür, 2008: 63) olarak sunulan stratejik planlama, stratejik yönetimin bir fonksiyonu olup, iki kavram çoğunlukla birbirinin yerine kullanılmaktadır (Tortop vd., 2007: 306). Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) ‘Kamu İdareleri İçin Stratejik Planlama Kılavuzu’nda da, “stratejik planlama” kavramının geniş anlamda “stratejik yönetim” sürecinin bütününü kapsayacak şekilde kullanıldığı ifade edilmektedir(DPT, 2006a: 4).

Stratejik planlama ile stratejik yönetim iç içe geçen fakat farklı kavramlardır. Ansoff’a göre (1988:166), stratejik yönetimin bir fonksiyonu olarak stratejik planlama, kaynakların yönetilmesi, yürütülmesi, kontrolü ve değerlendirilmesiyle ilişkili olup, en isabetli stratejik kararları almaya odaklanır. Stratejik yönetim ise yeni pazarlar, ürünler ve teknolojiler şeklinde ortaya çıkan stratejik sonuçların üretilmesini esas alır. (bkz. Erdem, 2006: 67)

Stratejik planlamaya başlarken öncelikle örgüt içi ve dışındaki önemli karar mekanizmasında olan kişi veya kuruluşların stratejik planlama konusunda ikna edilmesini gerekir. Planlama sürecinde analiz önem taşımaktadır. Analiz süreci bilgi toplama ve çevre analizi olmak üzere iki alt aşamadan oluşur. Bilgi toplama sürecinde işletmenin stratejik analizinin yapılabilmesi için gerekli bilgiler toplanır ve tasnif edilir. Çevre analizi sürecinde ise politik, yasal, ekonomik, sosyo-kültürel, demografik, teknolojik ve uluslararası çevreyi içeren uzak çevre; işletmenin pazarı, müşterisi, rakiplerini içeren yakın çevre ve iş ve faaliyetlerinde veya mal ve hizmet üretiminde yararlandıkları maddi ya da maddi olmayan tüm unsurları ifade eden işletmenin varlıklarını içeren iç çevre analizi yapılır (Aktepe Sarı, 2008). Analize dalalı olarak misyon, vizyon, amaçlar, hedefler ve stratejiler belirlenir.

Stratejilerin Uygulaması

Stratejilerin uygulanması süreci, stratejik yönetim sürecinin en zor aşamasıdır. Stratejilerin uygulanmasında önemli bir nokta da, belirlenen strateji uygulamalarını yönetecek olan stratejik liderin özellikleridir. Liderin karakteri, eğilimi, eğitimi, tecrübesi, bilgisi vb. üstleneceği rolü yapmasına uygun olmalıdır (Altınkurt, 2007: 47).

Stratejik yönetiminin uygulanmasında öncelikle örgütsel yapı kurulur, örgüt kültürü oluşturulur, kaynak dağıtımı yapılır ve stratejik faaliyetler yürütülür (Söyler, 2007:108). Uygulama sürecinde politikalar oluşturulur, yöntemler ve örgütsel süreçler belirlenir, programlar, bütçeler ve prosedürlerin ayrıntıları belirlenir (Aktepe Sarı, 2008: 26).

Söyler(2007) uygulamayı dört evreye ayırmaktadır: Stratejik yönetimin uygulanmasında birinci evre, rasyonel bir örgüt yapısının oluşturulmasıdır. Örgütün yapısı ile örgütün stratejisi arasında orantı bulunmalıdır. Stratejik yönetimin uygulanmasında, personelin ikna edilmesi de önem taşımaktadır. Örgütün stratejik yönetime uygun hale getirilmesini takiben örgüt kültürünün oluşturulması evresi gelir. Yapılacak faaliyetlere, plan ve programlar doğrultusunda eldeki fiziki, beşeri, teknolojik ve finansal kaynakların tahsis edilmesi uygulamanın üçüncü evresidir. Uygulamanın son evresi öngörülen hedefler ve belirlenen politikalar çerçevesinde faaliyetlerin yürütülmesinden ibarettir. Yürütme, örgüt yapısına bağlı olarak, işletme düzeyinde veya fonksiyonlar düzeyinde gerçekleştirilebilir.

Stratejik Denetim

Stratejik yönetimin süreç olması onun yenilenen ve devamlılık arz eden bir yönetim biçimi olduğunu ifade eder. Stratejik yönetimin bir süreç olması ise uygulama ile beraber kontrol aşamasının da başlamasına neden olur. Schreyögg, Steinman (1987: 96-99)’a göre stratejik yönetimin kontrol süreci üç aşamadan meydana gelir. Bunlar varsayımların kontrolü, uygulamaların kontrolü ve stratejik denetimdir (bkz. Erdem, 2006: 85).

Varsayım kontrolü, planlama ve uygulama süreci süresince oluşturulan varsayımların, aralıksız ve sistematik olarak kontrolünü; uygulama kontrolü,: sürecin uygulamanın ışığı altında değiştirilip değiştirilmemesi gerektiğinin kontrolünü, stratejik denetim ise, stratejik hareketlerin sürecini tehdit etmesi muhtemel girişimlerin içinde ve dışındaki olayların sırasının kontrolünü takip eder(Erdem, 2006: 85-89)

Stratejik yönetimde denetim stratejik amaç ve hedeflere ulaşmadaki performansın değerlendirilmesidir. Performans denetiminin yapılabilmesi için değerlendirme ölçütlerinin (performans göstergelerinin) belirlenmesi gerekir Performans denetiminin üç unsurundan bahsedilmektedir: Kullanılan girdilerle elde edilen çıktılar arasındaki ilişkiyi ifade eden verimlilik, işlerin zamanında ve hedeflenen düzeyde yapılıp yapılmadığını ifade eden etkinlik ve kaynakların yeterli miktarda, gerekli zamanda ve en az maliyetle sağlanması anlamına gelen tutumluluk (Söyler, 2007: 110-111).